Bir yanda yok olan binlerce kilometrelik kıyı şeritleri, sular altında kalan kentler, bir yanda bitmeyen yangınlar, fırtınalar, salgın hastalıklar. Bir sinema senaryosunun modülü üzere duran tüm bu olaylar, iklim değişikliğinin durdurulamaması halinde en geç 100 yıl sonra dünyanın somut gerçekleri olacak. Tedbir alınmadığı takdirde gelecekte dünyayı bekleyen bu müthiş senaryo tesirlerini hissettirmeye başlarken, Dünya Meteoroloji Örgütü (DMÖ), iklim değişikliği nedeniyle yaşanan afetlerin her yıl artacağı ikazında bulundu. Birleşmiş Milletlere (BM) bağlı örgütün yeni yayımladığı ‘2020 İklim Durumu Raporu’nda, iklim değişikliği kaynaklı felaketler nedeniyle memleketler arası insani yardıma muhtaçlık duyan insan sayısının 2030 yılına kadar yüzde 50 artabileceğine dikkat çekildi.

DMÖ raporuna nazaran, 2018 yılında 108 milyon insan, sıcak hava dalgaları, global ısınma, orman yangınları, fırtınalar, kuraklıklar ve artan kasırgalar nedeniyle yardıma muhtaç kaldı. 16 memleketler arası kuruluş ve finansman kurumu tarafından derlenen raporda, son 50 yılda hava ve iklim kaynaklı olaylar nedeniyle 11 bini aşkın felaket yaşandığı tabir edildi. Bu felaketler nedeniyle dünya çapında 2 milyon kişi hayatını kaybetti, 3,6 trilyon dolarlık ekonomik ziyan meydana geldi. Rapor, hükümetleri doğal afetlere hazırlık, müdahale ve afetlerin tesirlerini hafifletme marifetlerini geliştirebilecek erken ikaz sistemlerine daha fazla kaynak ayırmaya davet etti. DMÖ Genel Sekreteri Profesör Petteri Taalas, “Covid-19 pandemisi, iyileşmesi yıllar alacak büyük bir memleketler arası sıhhat ve ekonomik kriz doğursa da iklim değişikliğinin önümüzdeki yüzyıllarda insan hayatı, ekosistemler ve ekonomiler üzerinde oluşturacağı tehdide kulak vermemiz gerekiyor. Salgın, birebir vakitte iklim değişikliği karşısında yaşanan direnç ve adaptasyona yönelik daha sürdürülebilir bir yolda ilerlemek için bize bir fırsat sunuyor” dedi.

Sivrisinek istilası kapıda

İklim değişikliğiyle temaslı salgın hastalıklar da insanlığı tehdit ediyor. Yeni bir araştırmaya nazaran, sera gazı emisyonları artmaya devam ederse 2080 yılı prestijiyle 400 milyonu Avrupa’da olmak üzere yaklaşık 1 milyar insan sivrisinek cinsleri yoluyla bulaşan viral hastalıklara maruz kalabilir. Olağanda hayat alanları tropikal enlemlerle hudutlu olan istilacı sivrisinekler, global ısınma nedeniyle artık Avrupa ve Türkiye için de tehdit haline geldi.

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Etraf Problemleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğünde vazife yapan Dr. Taylan Doğaroğlu, geçmişte coğrafik farklılıklar nedeniyle lokal bir sorun olan sivrisinek istilalarının dünya geneline yayılmasına ait şunları söyledi:

“Günümüzde bilim dünyasının en çok tartıştığı hususlardan biri olan global ısınmanın olumsuz tesirleri birçok alanda şiddetli bir halde hissedilmeye devam ediyor. Son devirde bu açıdan gündemde olan bir husus da istilacı sivrisinekler. Sivrisinekler bilindiği üzere her devirde toplumlar üzerinde çeşitli hastalıklar ile önemli sıhhat sıkıntılarına neden olmuştur. Bu sıhhat meseleleri geçmişte coğrafik bariyerler ve iklimsel sınırlamalar nedeniyle muhakkak bölgelerde lokalize olmuş ve küresel meseleler haline nadiren gelebilmişlerdir. Lakin bilhassa son devirde insan nüfusunun ve bilhassa ticari aktivitelerin çok fazla artması, sivrisineklerin bu bariyerleri aşarak dünya geneline yayılabilmelerine imkan sağlamıştır. Bu yeni alanlara giriş yapan sivrisinekler, global ısınmanın tesirleri sonucunda uygun üreme ortamları bulabilmekte ve gittikleri ortamlara çok daha kolay adaptasyon sağlayabilmektedirler.”

Türkiye, iklim değişikliğinden en çok etkilenen ülkelerden biri

Akdeniz havzasında iklim değişikliğinden en çok etkilenen ülkelerden biri olan Türkiye, vakit zaman çok yağış, vakit zaman ise çok kuraklık olarak kendini hissettiren ‘aşırı hava’ olaylarından ziyadesiyle nasibini alıyor. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, “Daha kurak devirler, daha yağışlı periyotlar, yağışın şiddetinde ve sıklığında artışlar ve hortum üzere hava olayları son yıllarda çoğalmaya başladı. Bunun nedeni global iklim değişikliğidir” dedi.

Sıcaklık bedelleri mevsim normallerinin üzerine çıktıkça ve yeryüzü ısındıkça kuvvetli sağanak ve doluların daha tesirli olduğunu belirten Toros, iklim değişikliğinin neden olduğu çok yağış ve sellerin ülkeleri etkilemeye devam edeceğini kaydetti.

Lakin, sellere neden olacak kadar şiddetli olsalar da yağışlar mevsim normalleri düzeyine bir türlü ulaşamıyor. Datalara nazaran Eylül ayında olağanda 65 kilogram yağış alan İstanbul’a, bu yıl tıpkı ayda yalnızca 22 kilogram yağış düştü. Bu da susuzluk ve kuraklık tehlikesini ortaya koyuyor.

“Küresel karbon emisyonları tehdit oluşturmaya devam ediyor”

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Etraf Problemleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Doç. Dr. Ahmet Demirak’a nazaran ise Covid-19 krizi dünya iktisadını eşi görülmemiş bir krizle karşı karşıya bırakırken tıpkı vakitte iklim değişikliğinin neden olacağı meselelerin büyümesi halinde neler yaşanabileceğini de ortaya koydu. “Küresel ısınmanın yol açtığı felaketlerin denetimini ele geçirmek için anahtar sözler; süratli hareket etme ve toplumsal işbirliğidir” diyen Demirak, şu anda tüm dünyada yaşanan sakinlik nedeniyle bir ölçü düşüş yaşasa da global karbon emisyonlarının tehdit oluşturmaya devam ettiğini kaydetti.

“Düşük karbonlu elektrik üretimi 2040 yılına kadar üçe katlanmalı”

Demirak’ın verdiği bilgiye nazaran, yılın birinci 8 ayını 2019 yılının birebir devri ile kıyaslayan “Karbon İzleme” (Carbon Monitor) isimli milletlerarası oluşumun yaptığı çalışma, global emisyonların yüzde 6,5 azaldığını ve buna en büyük katkıyı kara nakliyeciliği kullanımındaki düşüşün verdiğini ortaya koyuyor. Demirak, hem güç güvenliğinin sağlanması hem de iklim gayelerinin karşılanabilmesi için ‘temiz güç’ün korona virüs sonrası ekonomik iyileşme gayretlerinin merkezinde yer alması gerektiğine dikkat çekti. “Dünyanın iklim maksatlarına ulaşabilmesi için düşük karbonlu elektrik üretiminin 2040 yılına kadar üçe katlanması gerekiyor” diyen Doç. Dr. Demirak, ülkelerin yenilenebilir güç ve düşük karbonlu teknolojilere yatırımlarını artırmasının ve iklim dostu siyasetlere tartı verilmesinin ne derece gerekli olduğunun altını çizdi.

“Nükleer güç pak güç geçişinin anahtarıdır”

Global seviyede sera gazı emisyonlarının en büyük sebebinin fosil yakıtlar olduğunu söz eden Demirak, rüzgar ve güneş gücü yatırımlarının artmasının, karbon yakalama üzere gelişmekte olan teknolojilerin umut verdiğini söyledi. Demirak, “Küresel seviyede sera gazı emisyonlarının en büyük sebebi fosil yakıtlardır. İklim meselesinin ölçeği ve aciliyeti göz önüne alındığında, karbon emisyonlarını azaltmak için dünyanın pak ve sağlam güç kaynaklarına gereksinimi olduğu açıktır. Rüzgar gücünden sonra dünyanın en büyük ikinci düşük karbonlu elektrik kaynağı olan nükleer güç pak güç geçişinin anahtarıdır. Nükleer gücün katkısı olmadan iklim maksatlarına ulaşmak mümkün değildir. Nükleer santraller bugün dünya elektriğinin yüzde 10’unu üretiyor. 442 reaktör, düşük karbonlu elektriğin neredeyse üçte birini üretiyor. Birleşik Krallık, Çin, Hindistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bangladeş, Pakistan ve Türkiye’nin de ortalarında olduğu 19 ülkede 54 reaktör inşa ediliyor. Kimi ülkelerde siyaset kararları yahut olumsuz piyasa şartları nedeniyle yıllarca çalışabilecek nükleer santrallerin kapatılması ve buradan doğan açığın fosil yakıtlarla karşılanması aslında sera gazı emisyonlarını artırıyor. Türkiye de iklim değişikliğinden etkilenen ülkelerden biri olarak pak güç kaynaklarına yöneldi. Yenilebilir güç heyeti gücünde dünyada 13’üncü, Avrupa’da 6’ncı sırada bulunuyoruz. Güç çeşitliliği ve güç arzının güvenliği konusunda tek eksiğimiz olan nükleer enerjiyi de imali devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali tamamlayacağız” diye konuştu.

“Toplumsal dönüşüm gerçekleştirmemiz gerekiyor”

Türkiye’de iklim değişikliğinin getirdiği problemlerin başta tarım ve turizm olmak üzere birçok dalı olumsuz etkileyeceğinin altını çizen Demirak, “Türkiye’de Etraf ve Şehircilik Bakanlığında İklim Değişikliği Dairesi Başkanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü çatısı altında İklim ve Zirai Meteoroloji Dairesi Başkanlığı üzere ünitelerin kurulması iklim değişikliği ile çabada kıymetli adımlar. Ayrıyeten global ısınmaya karşı çabada yanlışsız stratejileri üretmek, ulusal siyasetler ve aksiyon planları geliştirmek için Cumhurbaşkanlığına bağlı bir ‘İklim Enstitüsü’nün kurulmasının çok değerli olacağını düşünmekteyim. Ekolojik çöküşü önlemek için bireyden kurumlara ve arzdan talebe kadar her seviyede toplumsal dönüşüm gerçekleştirmemiz gerektiği açık” sözlerini kullandı.

Hürriyet