Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından, 2020-2021 Yükseköğretim Akademik Yılı Açılış Töreni’nde birinci defa kamuoyu ile paylaşılan Yükseköğretim Konseyi (YÖK) Sanal Laboratuvar Projesi, YÖK Konferans Salonu’nda düzenlenen toplantıda tanıtıldı. YÖK Lideri Prof. Dr. Yekta Saraç’ın başkanlığında gerçekleştirilen toplantıya, proje kapsamındaki 18 üniversitenin rektörü katıldı. Saraç, toplantının açılışında yaptığı konuşmada, YÖK olarak yükseköğretim tarihinde birer birinci olma özelliğine sahip yeni ve yenilikçi pek çok proje ve uygulamayı hayata geçirdiklerini söyledi.

YÖK Sanal Laboratuvarı Projesi’ni geçen hafta kamuoyuna birinci kere Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın duyurduğunu hatırlatan Saraç, projeyle ilgili şunları söyledi:
“Yeni YÖK olarak yükseköğretimle ilgili parlak ve sofistike telaffuzlar, ileriye yönelik dizaynlar, retoriği yüksek taslaklar, geleceğe dair belagatli tabirler, entelektüel paylaşımlar yapma yerine ortaya koyduğumuz kolay, sade, karmaşık olmayan icraatlar, hayata geçirdiğimiz projelerle yol alıyoruz. Bugün de bu türlü bir gün. Bildiğiniz üzere global salgın nedeniyle geçtiğimiz mart ayında üniversitelerimizde uzaktan öğretime geçilmesiyle birlikte laboratuvar uygulamaları gerektiren derslerle ilgili tahliller aramaya da başladık. Bu salgın ortaya çıkmadan evvel başlattığımız Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm Projesi kapsamında uygulamaya koyduğumuz icraatlarımızın bu devirde bizlere değerli katkıları oldu. Tekrar bu bağlamda değerlendirilebilecek olan YÖK Sanal Laboratuvar Projesi de haziran ayında olgunlaştı. Yeni YÖK’ün yükseköğretime bakışını biçimlendiren, belirleyen ana kavramlar vardır. Bunlardan birisi nasıl daimi tekamül, yani daima iyileşme ise başka birisi de tedriciliktir. Bu kanıdan hareketle birinci evrede laboratuvar uygulamalarının en ağır olduğu genel kimya ve genel fizik laboratuvar derslerini belirledik. Bu proje, tıpkı vakitte YÖK’ün temel bilimlerle ilgili başlatmış olduğu yeni ve yenilikçi teşebbüslerin bir devamı olarak da değerlendirilmeli. Yeni YÖK’ün aslında bütün projeleri birbirleriyle bağlantılı ve birbirlerini destekleyen ögelerin oluşturduğu bir sistem üzerinde inşa ediliyor.

ÜNİVERSİTELERİN OPERATÖRLERİNE VE ÖĞRETİM ÜYELERİNE GEREKLİ EĞİTİMLER VERİLDİ
YÖK’ün uyumundaki projede 11 farklı üniversiteden akademisyen ve uzmanlar vazife aldı. Geçtiğimiz günlerde de YÖK Sanal Laboratuvarı’na dahil üniversitelerin operatörlerine ve dersleri verecek öğretim üyelerine gerekli eğitimler verildi. 26 Ekim’den itibaren YÖK Sanal Laboratuvar uygulaması birinci etapta Dijital Dönüşüm Projesi’nde yer alan 18 üniversitemizin fen ve mühendislik fakülteleri ile meslek yüksekokullarının çeşitli programlarında tahsil gören yaklaşık 15 bin civarındaki öğrencimizin hizmetine sunulacak. Bugünkü toplantıya öğrencileri YÖK Sanal Laboratuvarı’ndan istifade edecek olan üniversitelerin rektörleri katıldı. Önümüzdeki periyottan itibaren tedrici olarak projedeki üniversite sayısını arttırmayı planlıyoruz. Sisteme girişler e-Devlet üzerinden gerçekleştirilecek olup üniversitelerimiz tarafından bildirilen operatörler, sisteme e-Devlet  üzerinden giriş yapma konusunda yetkilendirildi. Bu operatörler, üniversitede ilgili dersleri verecek olan öğretim elemanlarının, öğretim elemanları da dersi alacak öğrencilerinin kullanıcı olarak kayıtlarını yapacak.

Projenin kendisi kadar ortaya konuluşu da bizim için çok bedelli. Bu proje maalesef artık günümüzde sıkça görülmeyen birlikte iş yapma modelinin de hoş bir örneğini sunuyor. YÖK’ün bu projesinin hayata geçmesi için TÜBİTAK büyük bir katkı verdi. Öteki taraftan da farklı üniversitelerden 24 akademisyen de bu projede vazife aldı. Bu hocalarımızın katkılarındaki motivasyonları ise yalnızca mesleklerine verdikleri ehemmiyetti. Öteki bir tabirle akademide idealist hocalarımızın da bulunduğunu kendileri gösterdi. Sanal Laboratuvar Projesi, pandemi periyoduyla sonlu bir uygulama değil, eğitim öğretimin niteliğini arttırıcı ve pandemi sürecinin sonrasında da kullanılmak üzere kurgulandı. Projenin daima geliştirmeye müsait bir yapısı olacak. Projeye katkı sağlayan TÜBİTAK’a, uzmanlarına ve hocalara teşekkür ediyorum. Önümüzdeki günlerde de inşallah yükseköğretim sisteminin bütününe şamil YÖK Meslek Liyakat Projesi’ni hayata geçirmeyi planlıyoruz. Yeni YÖK olarak, yeni ve yenilikçi teşebbüsleri sürdürdüklerini, daima aksiyon, daimi tekamül içinde teoriyi oluşturmaya çalışıyoruz.”

YÖK ANADOLU PROJESİ’NİN DE BİR AYAĞI DİJİTALLEŞMEYLE İLGİLİ
Saraç, bir gazetecinin projenin yaygınlaştırılma süreciyle ilgili sorusu üzerine, sanal laboratuvarın fen, mühendislik ve sıhhat alanlarının dahil olduğu bir proje olduğunu anlattı. Kovid-19 salgınından evvel de Dijital Dönüşüm Projesi’ni başlattıklarını, bu kapsamda lisans öğrencilerine dijital okuryazarlık dersi, öğretim üyelerinin de dijital ders gereci hazırlama konusunda eğitime tabi tutulduğunu anlatan Saraç, ayrıyeten CISCO ile yapılan işbirliği kapsamında akademisyenlere eğitici eğitimleri verildiğini, Dijital Dönüşüm Projesi kapsamında yer alan 16 üniversitedeki akademisyenlere de ‘siber güvenlik’ ve ‘ağ yönetimi’ hususlarında eğitimler verileceğini aktardı.

YÖK’ün projeleri evreli hayata geçirdiğine işaret eden Saraç, şöyle devam etti:
“İlk etapta 15 bin öğrenciye yönelik pazartesi başlatılacak sanal laboratuvarlar öbür üniversitelere kademeli formda yaygınlaştırılacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçen hafta Yeni Akademik Yıl Açılış Töreni’nde duyurduğu YÖK Anadolu Projesi’nin de bir ayağının dijitalleşmeyle ilgili. Bütün bunlar, yükseköğretimle ilgili felsefi bir bakış açısı ve zihniyetin de tezahürü. Dünya genelinde online eğitimlere yönelik, ‘bilgiye kolaylıkla ulaşımın yanında toplumsal ekonomik açıdan toplumdaki katmanlar ortasında sınıfsal ayrım’ oluşturma tehlikesinden kelam ediliyor. Bu süreçte biz bu farklılıkların oluşturulması değil, bu farklılıkların ortadan kaldırılması, ortadaki açıklığın kapatılması noktasında dijital imkânlardan, online eğitimden istifade edilmesini önemsiyoruz.”

24 DENEY SANAL ORTAMDA YAPILACAK
YÖK Üyesi Prof. Dr. Naci Gündoğan ise projenin ayrıntılarını ve sanal laboratuvarda yapılabilen deneylerin görsellerini paylaştı. Proje kapsamında kimya alanında  altı, fizik alanında dört deneyin tamamlandığını, bu yılın sonuna kadar kimyada 14, fizikte 10 deneyin tamamlanmasının hedeflendiğini anlatan Gündoğan, sanal laboratuvarda husus anlatımı, deney uygulamaları ve kıymetlendirme çalışmalarının yer aldığını söyledi.

DERSLER İÇİN SANAL LABORATUVARLAR OLUŞTURULDU
Global salgın nedeniyle geçen mart ayında üniversitelerde uzaktan öğretime geçilmesiyle birlikte laboratuvar uygulamaları gerektiren derslere ait tahliller aranmaya başlandı. Bu süreçte YÖK tarafından hazırlanan projeyle laboratuvar uygulamalarının en ağır olduğu iki laboratuvar dersi genel kimya ve genel fizik laboratuvarı dersleri belirlendi. YÖK’ün TÜBİTAK ile işbirliği yaparak geliştirdiği proje ile üniversitelerin başta fen ve mühendislik fakülteleri ile meslek yüksekokullarının çeşitli programlarında yer alan genel kimya ve genel fizik laboratuvarı dersleri sanal laboratuvar aracılığıyla yapılacak. Projede, Türkiye’nin önde gelen üniversitelerinden kimya, fizik ve uzaktan öğretim alanında akademisyenler ile TÜBİTAK bünyesindeki yazılımcılar vazife aldı. Proje kapsamında YÖK, laboratuvar içeriklerinin belirlenmesi ve hazırlanması, uygulamaya e-Devlet Kapısı üzerinden erişilmesi süreçleri, üniversitelerin yazılımı kullanmasına yönelik gerekli takviyesi vermekten, TÜBİTAK ise sanal laboratuvar yazılımının geliştirilmesi ve uygulamanın çalışacağı sunucunun temini ve erişiminden sorumlu olacak. 26 Ekim’de başlaması planlanan sanal laboratuvar derslerinden birinci etapta ortalarında dijital dönüşüm projesinde yer alan üniversitelerin de bulunduğu 18 üniversitenin çeşitli fakültelerinde tahsil gören yaklaşık 15 bin öğrencinin yararlanması planlanıyor.

Hürriyet