Birleşik Krallık’taki Ekoloji ve Hidroloji Merkezi’nden bilim kişileri, lağımdaki koronavirüs orantısını tespit edebilecek standart bir test üzerinde çalışıyor.
Dr. Andrew Singer “Ne kadar erken bir ikaz fark ederseniz o kadar erken harekete geçebilirsiniz” diyor ve ekliyor:
“Böylece bu bunalım sırasında hayatlarımız daha çekilir bir hale gelebilir.”
Salgının kanalizasyon haritası
Newcastle, Bangor ve Edinburgh üniversitelerinden bir küme bilim kişisi, lokal kanalizasyon yönetimleriyle işbirliği içinde, arıtma tesislerine gelen lağım suları arıtılmadan evvel örnekler topluyor.
Salgının kanalizasyondan öngörülmesinin birinci aşaması bu.
Covid-19 salgınının başında, bilim kişileri hastaların dışkılarında da virüs bulunduğunu tespit etti.
Bunun akabinde “lağım epidemiyolojisi” eksperlerin ilgisini çekmeye başladı.
Dr. Singer “Salgının hangi nahiyede gerçekleşmekte olduğunu testlerden evvel bu formda fark edebilirsek sıhhat hizmetlileri salgının yayılmasını erkenden önleyebilir” diyor ve ekliyor:
“Ağımızda bu işin altından kalkabilecek altı laboratuvar var, yakında memleket umumunda lağım izleme pratiğine geçilebilir.”
Mütehassıslar atık suda virüs olup olmadığını tespit edecek test kitlerine sahip. Gelgelelim artık, ne kadar virüs bulunduğunu ve ölçüdeki artış-azalışları tespit edebilecek bir kit üzerine çalışıyorlar.
Gayeleri bunun kanalizasyon şebekesi boyunca yaygın ve tertipli bir biçimde ölçülmesi.
Testin geliştirilmesinde nokta alan Newcastle Üniversitesi’nden Prof. David Graham, “Artık lağım suyundaki virüs ölçüsünü tespit edebiliyoruz” diyor.
Graham, örneğin alındığı noktada kaç kişinin yaşadığı bilindiği için, yerde koronavirüs taşıyıcısı olan kimselerin sayısını da kestirim edebileceklerini belirtiyor.
Mevcut kurallarda bir kişinin koronavirüs taşıyıp taşımadığının tespit edilmesinin 7-10 gün sürdüğünü belirten Prof. Graham, “Biz ise örneği aldıktan bir gün sonrada nahiyede kişi başına ne kadar koronavirüs düşüyor bunu ortaya çıkarabiliyoruz. Arada en az bir haftalık avantaj oluşuyor” diyor.
Bilim kişileri bu ölçümleri Covid-19 erken ikaz sistemi olarak memleket umumisine yaymadan evvel ince ayrıntıların üzerinde daha fazla çalışmak istiyor.
Daha evvel aralarında İspanya’nın da bulunduğu çok sayıda memleket kanalizasyon sistemini incelemeye başlamış, ama kimileri problemlerle karşılaşmıştı.
Barcelona’daki testlerde Mart 2019’da kentte koronavirüs olduğu tespit edilmiş, akabinde bunun bir laboratuvardaki ölçümlerde gerçekleşen bir kazadan kaynaklanan bir yanlışlı ölçüm olduğu açıklanmıştı.
Ölçümlerdeki doğruluk nispetini artırılması için aşılması gereken birtakım sıkıntılar var: Virüsün suda çözülme eğilimi ve sair kirleticilerin ölçüme tesiri.
Akabinde da memleket umumunda kaç noktada ölçüm yapılması gerektiğinin tespit edilmesi gerekiyor.
Dr. Singer içinde bulundukları durumu “Bunu yapmamız gerektiği çok net ancak daha evvel hiçbir salgın sırasında yapılmamış bir şeyi yapmaya çalışıyoruz” diyor.
Hürriyet
